بطور کل نظافت و تمیزی همیشه یکی از عناصر جدایی ناپذیر برای بشر بوده است، تقریبا تمام افراد زمان هایی را برای نظافت منازل و نظافت شخصی خود در نظر میگیرند.
یکی از متریال هایی که نقش بسیار پررنگی در زندگی همه ما دارد پارچه است، همین حالا که در حال خواندن این مطلب هستید به اطراف خود نگاهی بیاندازید! میبینید که چقدر این متریال در اطراف شما وجود دارد. در لباس هایتان، مبل، تخت، پرده ها و خیلی از موارد دیگر که میتوان اهمیت وجود آن را درک کرد.
اقلام پارچه ای جز مواردی هستند که هرچند وقت یک بار بسته به نوع استفاده آنها نیاز به شستشو و نظافت دارند. حال اینکه پارچه کی و چگونه اختراع شد نیاز به بررسی جداگانه ای دارد که در مطلبی جداگانه به آن خواهیم پرداخت ولی به طور قطع میتوان گفت بخاطر تمایل انسان به تمیزی از اعصار بسیار دور اجداد ما اقلام پارچه ای را میشسته اند، حال تنها تفاوت در متدها و نحوه شستشو بوده است.
در این نوشتار ما نحوه شستشو لباس را از یکی دو قرن پیش در اروپا بررسی میکنیم و پیشرفت آن را تا به امروز برای شما به تحریر در میآوریم.
در بسیاری از مناطق شستشوی لباس‌ها در مجرای آب انجام میشد. جریان آب و فشاری که بر پارچه بصورت دستی وارد میشد لکه و بوی بد را از بین میبرد. در برخی مناطق روستایی کشورهای فقیر شستشوی لباس هنوز به این روش انجام می شود.
در این روش لباس هارو با چوب بر روی سنگ های صیقلی میزدن تا هر گونه کثیفی از آن خارج شود. بعد از شستشو لباس هارو میچلاندند و در معرض هوا آویزان میکردند تا خشک شود.
خانه های شستشو
قبل از اختراع ماشین لباسشویی شستن لباس ها در یک محیط جمعی انجام میشد. در اغلب روستاهای اروپا سازه ای مسقف و بدون دیوار که آب را از جای دیگر به آن منحرف میکردند وجود داشت. (در زبان فرانسوی به آن لووآ(lavoir) گفته میشد.)
این مکان ها دارای دو حوضچه بوده است که یکی برای شستشو و دیگری برای آبکشی استفاده میشده است. در مدل های پیشرفته تر این بناها لبه ای وجود داشت که عمل چنگ زدن و خشک کردن لباس بر روی آن ها را بسیار آسان تر میکرد. برخی از این بناها را تا ارتفاع کمر میساخته اند ولی بعضی از آنها در سطح زمين ساخته میشده اند.
سقف خانه های شستشو مردم را از باران در امان نگه میداشت وهمه افراد روستا بصورت عمومی از آن استفاده میکردند. بسیاری از روستاها هنوز هم این بناها را به عنوان آثار تاریخی بدون تغییر نگه داشته اند.
شستن لباس ها بعهده خانمهای خانواده بوده وآنها وظیفه شستن کل لباس های خانواده را داشته اند. این کار وقت زیادی را از آنها میگرفته و اتاقهای شستشو برای آنها مثل اتاق ملاقاتی بوده که آنها میتوانستند با زنان دیگه هم صحبت شوند و مشکلات و مسائل خود را با همدیگه در میون بذارن و به قول خود ما غیبت کنن. در حدی این فرهنگ غیبت کردن در این خانه های شستشو رواج داشته که امروزه اصطلاح بریم رختارو بشوریم برای غیبت کردن بوجود آمده است (literally, “To do the laundry).
امروزه در اغلب کشورها بخصوص کشورهای آمریکای شمالی محل هایی وجود دارد که چندین لباس شویی در آن قرار گرفته و با پرداخت مبلغی اجازه استفاده از آن ها را دارید حتی برخی از آپارتمان ها اتاقی عمومی برای استفاده افراد ساختمان به این صورت دارند.
ماشین لباس شویی و دیگر تجهیزات
انقلاب صنعتی علاوه بر ایجاد تغییر در بسیاری از موارد ، بر صنعت و نوع شستشوی پارچه نیز تاثیرات بسیاری گذاشت.
کریستینا هاردیمن، در گزارش خود از نمایشگاه بزرگ برگذار شده در سال 1851 این استدلال را دارد که توسعه ماشین آلات خانگی بود که به آزادی زنان منجر شد.
دستگاه رینگر (wringer) در قرن 19 ساخته شد. این دستگاه دارای دو غلتک بزرگ و یک دسته برای چرخاندن این دو غلتک بر روی هم بود. شخصی که از این دستگاه استفاده میکرد لباس های خیس را بین دو غلتک قرار میداد و دسته را میچرخاند تا آب با فشار وارد شده از پارچه خارج شود. این دستگاه بسیار سریعتر از شستشو با دست لباس ها را تمیز میکرد.
به طور کل در قرن 19 مخترعین ماشین آلات بسیاری را اختراع کردند تا جایگزین شستشوی دستی شود. در یکی دیگر از این اختراعات دسته هایی که در بشکه ای میچرخیدند به بازار روانه شد و یا دستگاهی بالای آن دستگاه رینگر بود و پایین آن در بشکه ای دسته ای لباس را میچرخاند. بعدها با گسترش الکتریسیته حالت دستی آنها جای خود را به موتورهای الکتریکی داد.
به این مکانیسم خشک کن نیز اضافه شد که در آن لباس ها بدون آب چرخانده میشدند، در مدل های پیشرفته تر هوای گرم نیز از پایین به لباس ها دمیده میشد.
ساخت لباس شویی های امروزی
بعد از جنگ جهانی دوم تغییرات بسیار زیادی در نحوه زندگی و تجهیزات خانگی بوجود آمد.
یکی از مهمترین این تغییرات اختراع ماشین لباسشویی بشکل امروزی بود که زندگی بسیاری از خانواده ها را عوض کرد.
خیلی مواقع مواردی هستند که در زندگی ما وجود ندارند و ما اهمیت وجود آنرا درک نمیکنیم، ماشین لباس شویی یکی از این موارد است، که قبل از اختراع آن همه لباس ها را به همان شیوه قدیمی میشستند، ولی امروزه تقریبا تصور خانه ای بدون لباسشویی امری بسیار دشوار و بعید است.
آقای جیمز کینگ در سال 1851 اولین ماشین لباس شویی دارای درام را اختراع کرد، در سال 1858 آقای همیلتون اسمیت مدل چرخشی این لباس شویی را ساخت و در سال 1868 آقای توماس برد فورد که مخترعی انگلیسی بود مدل تجاری کاملی که دارای قطعات الکتریکی کاملی بود را ساخت.
میتوان گفت از اولین لباس شویی های به سبک امروزی را کارخانه الکترولوکس تولید و به بازار عرضه کرده است.
خشک شویی های آمریکا
به طور کلی خشکشویی در قرن 19 در آمریکا بسیار گسترش پیدا کرد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت. در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 اغلب کارگران خشک شویی ها در آمریکا چینی های مهاجر بودند. در آن زمان از 4 کارگر خشکشویی ها 3 نفرشان چینی بودند که از 10 تا 16 ساعت کار میکردند.
بعد از این دوران چینی ها صنعت خشک شویی آمریکا را در اختیار خود گرفتند به طوریکه فقط در نیویورک حدود 3550 خشک شویی چینی وجود داشت.
با ادامه این روند قانونگذاران نیویورک در اوایل رکود اقتصادی بزرگ آمریکا در سال 1933 قانونی وضع کردند که اجازه تاسیس خشکشویی را تنها به افراد آمریکایی میداد و حتی کارگران چینی اجازه استخدام شدن در هیچ خشک شویی را نداشتند.
مراحل خشک شویی
خشک شویی شامل مراحل زیر است
- شستشو با آب و مواد شیمیایی
- مرحله چنگ زدن و چرخاندن لباس
- آبکشی
- خشک کردن
- صاف کردن (اتو کشی)
- تا و بسته بندی
دمای شستشو بسیار بستگی به جنس پارچه و هم چنین مواد شوینده استفاده شده دارد
منابع: